Welkom bij de systemische werkplaats onderwijs 2.0. Een jaar lang heeft de Werkplaats stil gelegen voor opstellingen omdat we merkten dat het oorspronkelijke thema van de Werkplaats haar bestemming had bereikt. Sinds 2011 zijn we bezig geweest met de vraag: “Wat is er nodig om meer verbinding tussen leerlingen en docenten/leidinggevenden/onderwijssysteem te realiseren? “.

In het jaar van niet-doen hebben wij niet stil gezeten. Het rijpingsproces van de Werkplaats was in volle gang, want we wisten ook dat de Werkplaats zelf haar bestemming nog niet had bereikt. En dat is gebleken. Met 26 deelnemers, waaronder één kind van de deelnemers onderzochten we samen de hoofdvraag uit de titel:

hoe kan de school een vitaal ecosysteem zijn en daarmee bijdragen aan het vormen van een nieuw verhaal over onderwijs?

Noot vooraf: wat we hebben gezien in deze opstelling was groot en veel omvattend, dat is niet goed in een verslag te vatten. Wat volgt is de betekenis die de opstelling voor ons heeft gekregen.

De hoofvraag komt voort uit de vooraf door deelnemers aangeleverde vragen:

• Hoe ziet het onderwijs eruit als we als uitgangspunt nemen dat we als mensen verbonden zijn met al het leven om ons heen?
• Hoe ziet onderwijs eruit als we uitgaan van de verbinding tussen mij – natuur, mij – ander en mij – Zelf

In deze opstelling wordt duidelijk dat de natuur, het Hogere Zelf en de stem van alle leven belangrijke factoren zijn voor een vitale schoolorganisatie. Het zijn natuurlijke, bestaande elementen waar de stem van het kind naartoe getrokken wordt. Het lijkt de innerlijke, onontkoombare en natuurlijke beweging van de stem van het kind in het leven te zijn richting de natuur, het Hogere Zelf en de stem van alle leven. De stem van het kind wil graag dat het onderwijs hiermee ook verbinding maakt. Het onderwijs weet niet hoe zij moet omgaan met de oproep van de stem van het kind.

Pas als destructie haar werk doet door elementen weer in de juiste proporties te brengen, kan er meer verbinding ontstaan.

Verloop van de opstelling

De grote krachten natuur, het Hogere Zelf, de stem van alle leven zoeken elkaar op in de ruimte. Ze vormen een krachtige driehoek, waartussen het stroomt. Er is ontroering bij hen. Het gaat over het Zijn in een verticale verbinding. De natuur zit op de stoel van de toekomst. 

De stem van het kind kan eerst nog geen verbinding maken met de elementen natuur, hogere Zelf en de stem van alle leven en is in zichzelf gekeerd. Het element ‘Ik’ overziet het van een afstandje en geeft aan dat de bovengenoemde driehoek een groots veld is.

Het onderwijs staat aan de zijlijn en is toeschouwer van wat er zich afspeelt. Het element ‘illusie’ komt naast het onderwijs staan. De stem van het kind wil verbinding maken met het onderwijs. Stem van het kind is nieuwsgierig en wordt een halt toegeroepen. Ze is in verwarring, het mag/kan niet. Er is een interne tweestrijd. Onderwijs en illusie staan aan de zijkant, ze deinzen terug voor de dynamiek die gaande is. Stem van alle leven is verbonden aan bewegelijkheid, het hart en spelen en bij het laatste kan het onderwijs aanhaken. Hogere Zelf is voor het onderwijs oké.

In de dynamiek van de opstelling gebeuren halverwege twee aspecten die van belang zijn: de elementen in de opstelling geven aan ons als begeleider aan, meer los te laten. Om eerder holding space te maken voor de opstelling dan om te interveniëren in de opstelling. We geven hieraan gehoor en we blijven in aandacht aanwezig bij de opstelling om waar te nemen hoe de opstelling zich ontvouwt. Er is een gevoel van opluchting bij de begeleiders. De opstelling blijft zich op een natuurlijke wijze ontvouwen. Als begeleiders hebben we te erkennen dat we met grote krachten werken, die tot hun recht komen door een context te creëren. Niet door te sturen.
Een tweede aspect is dat het element destructie zichtbaar. Dit blijkt een belangrijk kantelpunt in de opstelling. We zien dat destructie een neutraal begrip is. Het is noch goed noch fout. Het is er. Destructie is een kracht die onlosmakelijk verbonden is met het leven. En het heeft een belangrijke functie in de dynamiek van de opstelling en in de transformatie die in de opstelling zien gebeuren. Destructie richt zich vooral op de elementen Ik en de Ander (en op het construct?). Destructie maakt deze twee elementen weer in de juiste proporties, ze kunnen weer terug naar de juiste mate, met nederigheid. Ik en de Ander vormen vanaf dat een paar, waarbij Ik als de binnenwereld en de Ander als de buitenwereld wordt gezien. Ze gaan naast elkaar zitten.  Nu kan het licht zich aandienen als element. Nadat destructie haar werk heeft gedaan, ontstaan er paren: donker-licht/ik-ander/onderwijs-illusie als ware het een huwelijk. Het biedt ondersteuning en ruimte, rust en openheid.

Omdat Ik en de Ander zo bezig waren met zichzelf, raakt het onderwijs voor hen uit beeld. Nu Ik en de Ander weer in juiste proporties zijn, kunnen ze het onderwijs weer zien.

Aan het eind van de opstellingen lijken er paren te ontstaan, die verbinding zoeken: Ik-Ander en Onderwijs-Illusie. En, er is aan het eind heelheid wanneer het licht, destructie en het kind in het midden op een rijtje zitten.

Noot

De opstelling maakt diepe indruk op de aanwezigen en op ons begeleiders, Femmy Wolthuis en Sander Galjaard (verslag).

Als je als schoolleider begint op een school, komt er veel op je af. Om je hierin te ondersteunen hebben we het zogenaamde ‘100 dagen document: Versterk jouw schoolleiderschap in de eerste 100 dagen op school’ gemaakt.

Dit document helpt je om van je frisse blik gebruik te maken door bewuster te kijken tijdens de eerste honderd dagen in jouw nieuwe rol, waardoor je nog meer inzicht krijgt in de boven-en onderstroom van jouw organisatie.  Je vergroot je systeem- en zelfbewustzijn en daarmee jouw impact als schoolleider. Zo kun je je leiderschap helderder vormgeven en beter vaststellen wat je samen met je team, leerlingen en ouders wilt gaan doen.

Vervolg
We kunnen ons voorstellen dat het fijn is om met iemand te sparren naar aanleiding van het gebruik van het 100 dagen document. Als je wilt:

• duiden we met jou samen wat de waarnemingen betekenen voor de organisatie en voor jouw leiderschap
• onderzoeken we met jou hoe de ervaringen op school jou raken, zodat je vrijer bent in je leiderschap
• kijken we met je mee naar de onderstroom in jouw organisatie
• denken we met je mee hoe je je team, de bestuurder en de MR meeneemt in de bevindingen die je wilt presenteren
• geven we samen met jou vorm aan het proces na de eerste 100 dagen om de organisatie mee te nemen in de gewenste ontwikkelingen

Neem contact op met femmy@inmundo.nl, 06 – 129 35 352 en sander@inmundo.nl, 06 – 52 41 48 29 als je dit wilt.

“Hoe ga ik om met al die verschillende meningen en houd ik koers?” “Wat is mijn reactie als collega’s of ouders fel en vijandig reageren op een besluit dat ik heb genomen in deze Coronatijd?” “Hoe ga ik ermee om dat ik het in deze tijden eigenlijk nooit goed kan doen?”Met deze vragen startten we de online Systemische Werkplaats Onderwijs van 2 februari 2022.

Achtergrond van de opstelling

Allereerst een technische toelichting op de Systemische Werkpplaats Onderwijs. Met het instrument opstelling onderzoeken we wat zich afspeelt in de onderstroom (wat wel voelbaar maar nog niet zichtbaar is). Een ‘klassieke’ opstelling heeft een vraaginbrenger met een vraag, een thema of een verlangen dat hij/zij wil onderzoeken. Dat geeft focus en richting aan het systemische onderzoek in de opstelling. Met de Systemische Werkplaats Onderwijs experimenteren we ook met andere manieren om tot inzichten te komen. Zo gebeurt dat ook in deze opstelling. Na een inleidende verkenning worden de representanten gezocht en dan volgt de opstelling.

Er is bij deze Werkplaats niet één vraaginbrenger, maar meerdere. We zoeken samen met de deelnemers aan de hand van de vragen welke focus we kunnen aanbrengen in de opstelling. In het inleidende interview halen we beelden op, waarnemingen en vragen. Er komt naar voren, dat deelnemers hun ijkpunt kwijt zijn, niet meer weten aan wie of wat ze zich moeten verbinden, dat ze ‘het’ op dit moment even niet weten.

Het blijkt niet te lukken om tot een vraag te komen, totdat een vrouwelijke deelnemer aangeeft: “Ik representeer de jongens in het onderwijs. Jullie praten er maar over, maar doen niks. Daarvan word ik verdrietig.“ Dit gebeurt vaker bij een systemische werkplaats dat deelnemers al representant voor iets wat zichtbaar wil worden tijdens het verdere systemische onderzoek.

In afstemming met de groep gooien we het roer om en vragen de andere deelnemers ook af te stemmen op wie ze mogelijk representeren. Daaruit volgt: nieuwsgierigheid, de vaders, de overheid, de docent, het niet-weten, spanningsveld, actie/doen. De opstelling en de bovengenoemde vraagstelling is vanuit het perspectief van de docent.

Het lege midden blijkt terug te komen in het inleidend gesprek. Het lege midden is de plek tussen de polariteiten. En het lege midden is een plek van het niet-weten, voor veel deelnemers is dat een prima plek. Het lege midden is een plek van verbinding, het heet geen ‘het lege buiten’. Het gaat om een kring, over insluiting, het gaat over het niet-oordelen. Trauma wordt in het inleidend interview wel genoemd en niet gekozen als representantenrol.

Voor de helderheid nog een keer de beginvraagstelling “Hoe ga ik om met al die verschillende meningen en houd ik koers?” “Wat is mijn reactie als collega’s of ouders fel en vijandig reageren op een besluit dat ik heb genomen in deze Coronatijd?” “Hoe ga ik ermee om dat ik het in deze tijden eigenlijk nooit goed kan doen?”

Verloop en inzichten van de opstelling

Alle representanten in de opstelling zijn met zichzelf bezig, er lijkt geen verbinding te zijn. Er wordt in eerste instantie nog in polariteiten en tegenstellingen gedacht. Iedereen zit op zijn eiland. Uiteindelijk blijkt dat je het samen kan redden.
Iedereen wil het anders, alle kanten op, er is geen focus. Daar is wel behoefte aan (vooral bij docenten).

Vaders willen een rol spelen in het onderwijs, maar de docenten willen dat niet. Er lijkt een dynamiek te zijn tussen deze twee van niet-erkenning. Daarom komt er geen beweging. Vaders worden voor hun gevoel eenzijdig bekeken, eerder dader-achtig. En daarmee niet welkom bij het vrouwelijke, lieve van het onderwijs. Vaders lijken met (school-)trauma’s te zijn grootgebracht. Het lijkt vast te zitten.

De jongens proberen te provoceren en geven hiermee verschillende voorzetjes voor het onderwijs, die niet worden opgepakt. Jongens voelen zich niet begrepen en geven het op, ze zullen wel nooit begrepen gaan worden en zoeken hun heil in werken en leren in het bedrijf. Ze zeggen ‘dag’ tegen het onderwijs. De jongens werken hard voor het onderwijssysteem door te provoceren.

De overheid is het gehele eerste deel van de opstelling afwezig, komt niet in beweging.

Docenten hebben hun eigen trauma’s op te lossen en hun verantwoordelijkheid te nemen.

Op verschillende plekken is er sprake van een af-stand, af-haken, af-wezig

De eerste beweging komt voort uit de uitnodiging van nieuwsgierigheid om elkaars verhalen te horen, zonder oordelen en uit nieuwsgierigheid, te beginnen met de vaders, de leerkrachten en de jongens in het onderwijs.

De tweede beweging komt voort uit het feit dat vaders hun trauma-deel laten zien. De pijn zit hem in dat de pure kracht van de vaders niet gezien wordt, dat dit de kracht vanuit de hemel is. De representant laat een beeld zien van de hemelse stier, die gaat over kracht én begrenzing. Verandering komt tot stand als het trauma wordt opgelost. De weg via het trauma naar de kracht.

Er volgt een toelichting van de representant van de vaders, een boodschap voor docenten: mannelijke energie (die niet perse alleen bij mannen zichtbaar is, ook bij vrouwen) gaat over kracht, het gaat over het niet-afhankelijkheid zijn. Het gaat over het insluiten van hun eigen kracht. Het is ook durf. Je mag in je goddelijke kracht staan als je docent bent. Dat je dat aandurft. En, het gaat over controle loslaten.

De overheid is blij en opgelucht van de mannelijke kracht die in de opstelling komt, denkt dat mannen beter naar de overheid luisteren, gaat dicht bij de mannelijke kracht staan.

Nieuwsgierigheid is nog sceptisch of de verandering duurzaam is nadat mannelijke energie is gaan staan. Nieuwsgierigheid voelt wel met de mannelijke een enorme potentie. Volledige potentie (helemaal in je kracht gaan staan) is een evenwicht/balans tussen het mannelijke en vrouwelijke energie.

Vrouwelijke docenten gaan “in een cirkel gaan, om het onderwijs heen”, dat voelt als kracht. Gezamenlijk vormen van een cirkel. Niet een ego-beweging, maar gaan staan in relatie tot het geheel waarvan je uitmaakt.

In het begin stond iedereen in een kring rond het lege midden. Het gaat er om dat je elkaar hier wel in kunt ontmoeten, vanuit zowel de mannelijke en vrouwelijke energie.

Corinne Jongeneelen

Sander Galjaard

28 maart 2022

De rode draad van de Systemische Werkplaats Onderwijs van 3 november 2021 is de passie om betekenisvol onderwijs voor leerlingen en studenten vorm te geven. Waarbij een ieder op eigen wijze de vraag heeft ‘wat heb ik te doen om samen het onderwijs zo in te richten dat onze kinderen worden gezien en het hen voorbereid op de toekomst?’

Een leerkracht brengt de volgende vraag in: “Ik lever kwaliteit, hoe kan het dat mijn leidinggevende en collega’s me niet zien staan en niet mee willen gaan in mijn visie op hoe ons onderwijs ingericht zou kunnen worden?!” Met deze vraag gaan we aan het werk.

“Met twee koffers vol liefde naar huis” verder lezen «Met twee koffers vol liefde naar huis»” class=”more-link”>Lees verder…

Vanuit In Mundo dragen we bij aan zinvol en betekenisvol onderwijs. Leerlingen, ouders en medewerkers ontmoeten elkaar als mens rondom de ontwikkeling en het leren van kinderen. We dragen bij aan gezonde en levendige onderwijsorganisaties die het potentieel in de wereld ontwikkelen en daarmee helpen antwoorden te vinden op de uitdagingen waar we in de wereld voor staan. Dit doen we door het leiderschap van alle betrokkenen te ontwikkelen.

Steeds meer mensen zoeken ons op om met ons samen te werken. Daarom stellen we graag onze nieuwe collega’s Corinne Jongeneelen en Floris Alberse aan jullie voor. We zijn blij dat ze op ons pad zijn gekomen, vol hun plek hebben genomen en bij willen dragen aan de bedoeling van In Mundo Coöperatie U.A.

Corinne en Floris verrijken ons team met hun eigen mens-zijn, kwaliteiten en ervaring. Vanuit hun levensgeschiedenis en leiderschap dragen ze bij. Ben je nieuwsgierig naar hun achtergrond, kijk dan even op hun LinkedIn-profiel: Corinne en Floris.

Systemische Werkplaats Onderwijs 3 februari 2021

Tijdens deze online Werkplaats onderzoeken we de vraag die bij meerdere deelnemers speelt:

“Hoe kan ik het systemisch werken meenemen in mijn werk als onderwijsadviseur en docent? En: “Hoe krijg ik onderwijsprofessionals mee in het belang van het systemisch kijken in het onderwijs?”

Waar systemisch kijken voor staat

Gedurende de opstelling wordt duidelijk dat het niet zozeer gaat om het ‘systemisch kijken’ an sich. Systemisch kijken staat voor een innerlijke houding waarmee iemand aanwezig is en waardoor er verbinding kan ontstaan:

“Wat leerkrachten en ouders delen: kwetsbaarheid” verder lezen «Wat leerkrachten en ouders delen: kwetsbaarheid»” class=”more-link”>Lees verder…