Verslag Systemische werkplaats onderwijs 24 april 2024
Wat we in het onderwijs waarnemen, is dat veel onderwijsvernieuwingen gericht zijn op de toekomst, zonder daarbij stil te staan bij waar we vandaan komen.
Otto Scharmer beschrijft in zijn theory U de weg van A naar B. Een snelle weg, waarbij de toekomst zo snel mogelijk bereikt wordt. In zijn theorie vraagt hij om te vertragen en eerst de U-bocht af te dalen.
Wij voegen een vertraging toe, dat startpunt (A) te onderzoeken en te erkennen. Dan weet je waar je vandaan komt en kun je ook beter besluiten waartegen je uiteindelijk ‘nee’ zegt en ‘dit niet meer’ en ‘dit nog wel’.
Zodra we het interview met de vraagsteller starten, ontstaat er commotie. Buiten loopt een fazant die onze aandacht vraagt. En gedurende het interview blijft hij op het raam kloppen en zijn stem gebruiken. Alsof hij toe wil voegen. Zodra het interview is afgelopen, druipt ook de fazant af.
De vraag die wordt ingebracht luidt: ‘Hoe kan ik vanuit mijn rol als regionale kwartiermaker mensen meenemen van Ego- naar Eco-denken en zo de verbinding creëren tussen PO, VO, MBO en HO?’
Nadat de verschillende elementen zijn benoemt wordt besloten het onderzoek te richten op situatie A, in het hier en nu.
De opstelling
A komt in het midden staan en voelt zich bekeken door iedereen, A heeft zelf de focus vooruit, in een rij met getekende platen over Bijbelverzen is er eerst irritatie over de dogmatiek die achter de platen schuilgaat en vervolgens wordt de aandacht getrokken door de plaat van Psalm 27 waar in het kind centraal staat (en de handen van god rijken naar het kind). De stuwende kracht van A wordt ingebracht en lijkt nauwelijks verbinding te hebben met A. Ze staan met de ruggen naar elkaar toe. De stuwende kracht geeft aan dat de handen groot aanvoelen, A voelt mee in de waarnemingen van de stuwende kracht maar er is geen contact. De stuwende kracht geeft aan warmte voelen bij zijn ballen, A voelt hierop een terugtrekkende beweging in het bekken gebied.
De stuwende kracht kijkt naar een onbekend element, we brengen dit element in (het onbekende element voelt als iets ouds, wat niet benoemd mag worden, later geeft het element aan voor de kerk te staan). Er is direct contact tussen de stuwende kracht en het onbekende element, de stuwende kracht beweegt weg bij A. De rug van de stuwende kracht voelt warm aan.
De vraaginbrenger brengt het element Autonomie in. Dit zorgt direct voor beweging in de opstelling. De stuwende kracht beweegt voetje voor voetje richting A, A beweegt richting autonomie en als rups bewegen ze zich voort.
Omdat een van de deelnemers haar eigen familiesysteem inbracht bij de kennismaking brengen de begeleiders het gezin van toen in en die vindt haar plek naast de kerk. Ze geeft aan dat het hier veilig is en dat ze een grote leegte voor zich ziet. De kerk trekt zich terug. Ze denkt dat ze niet meer nodig is.
Autonomie moet lachen om wat er gebeurt, bij stuwende kracht ontstaat irritatie. Als stuwende kracht zijn irritatie uit, maakt A een stap naar achter, er is spanning tussen stuwende kracht en autonomie, A zegt zoeken jullie het zelf maar uit. De kerkt komt weer naar voren en gaat achter de stuwende kracht staan. A trekt zich terug, geeft aan moe te zijn en een ander veld op te zoeken om aan te kunnen laven. Een veld dat veel groter is dan dit, naar verbinding met het hogere. A heeft niet de neiging om terug te keren naar het veld waar de andere elementen zich in bevinden.
Het nieuwe gezin wordt ingebracht en gaat voor Psalm 27 met het kind staan. Autonomie neemt plaats naast het nieuwe gezin. De stuwende kracht voelt opwinding, bijna verliefdheid richting het nieuwe gezin en autonomie. De kerk is weer terug gaan staan naast het oude gezin. Het oude gezin spreekt ook uit blij te worden van het nieuwe gezin en autonomie omdat dit perspectief geeft. Het oude gezin spreekt van een ontwikkelingslijn richting het nieuwe gezin. Er wordt verwachtingsvol gekeken naar de stuwende kracht zowel door het oude als door het nieuwe gezin. De stuwende kracht komt in een spagaat tussen het oude en het nieuwe gezin. A vind de stuwende kracht maar irritant. Stuwende kracht voelt zich schuldig en te kort doen.
Als laatste element wordt competentie ingebracht. Competentie wordt net als A in het begin van de opstelling in het midden gezet en voelt zich bekeken. Ze is zoekende naar haar plek en gaat naast autonomie staan. Autonomie voelt zich daardoor onzeker worden en is bang door de mand te vallen. Competentie geeft aan rust nodig te hebben en het liefst naast A te willen gaan staan, maar dat doet ze niet.
Tot slot
De (vrouwelijke) vraaginbrenger ziet dat Autonomie, het nieuwe gezin en Competentie wat ongemakkelijk bij elkaar staan. Het zijn drie vrouwelijke representanten. Ze herkent dit beeld vanuit haar dagelijkse praktijk. Het voelde alsof er onderling afgunst was. Alsof ze niet naast elkaar kunnen bestaan. Dit wordt bevestigd door de representanten. Het voelt als een oud patroon van vrouwen. De inbreng van een mannelijke representant verandert niets aan de situatie. In de verbinding is voelbaar hoeveel potentie er zit, die er nu niet uitkomt.
Systemische analyse
Na afloop van de opstelling hebben we met alle deelnemers een terugblik op de opstelling. Dit is geen evaluatie maar een ophalen van inzichten, dynamieken en patronen die we hebben waargenomen gedurende de opstelling. Geordend naar de elementen in de opstelling.
De plek in het midden is beladen/belastend. Zowel A als competentie geven aan bekeken te worden en rust nodig te hebben.
A: stuwende kracht ging nooit over mijn eigen kracht. A staat te lijden en stapt eruit. A was zo belangrijk maar de aandacht ging naar de afleiding eromheen, eigenlijk zijn we helemaal niet zo met A bezig geweest. Iedereen keek naar A maar niemand ziet haar echt.
A is onderdeel van een groter geheel, waar ze zich kan laven (niet tanken, opladen). Er moet eerst rust en ruimte komen. A is neutraal in zichzelf.
A zelf is zoveel, het zijn niet een paar elementen. Het is een dynamiek van factoren die op elkaar inwerken. A is niet in een hokje te plaatsen, iedereen vindt iets van A en het is. A is niet bevraagd. Dit is tegenstrijdig met de titel/uitnodiging bij de Systemische Werkplaats Onderwijs.
A is blij met de stevigheid van competentie.
In de opstelling ging het over allesbehalve over A zelf en er gebeurt niks rondom A.
Stuwing van A werd irritant gevonden en er zijn hoge verwachtingen richting de stuwing van A.
Stuwende kracht voelt zich schuldig, is schuld de reden om te blijven staan?
Stuwende kracht voelt zich tekortdoen
“Stuw maar lekker voort, dat gaat toch niet werken”. Is de bestemming bereikt van de stuwende kracht en mag de stuwende kracht vanuit een andere plek komen?
Stuwende kracht toont ballen en dat leidt tot een terugtrekkende beweging in het bekken van A
Autonomie is belangrijk en is een soort altijd. Ze is bang om door de mand te vallen. Daarmee lijkt autonomie in de opstelling eerder een overlevingsdeel dan een gezond deel te zijn.
Autonomie is belangrijk maar het kan ook een blokkade vormen. Het lijkt belangrijk maar niemand pakt het.
Autonomie is een resultante in de ontwikkelingslijn van wat er was (waarden van de kerk) dat zich manifesteert van het oude gezin naar het nieuwe gezin.
Nieuw gezin is eigenlijk het oud gezin in een ander jasje
Er is een strakke band tussen de kerk en het oude gezin
Competentie heeft een gezaghebbende stem in het geheel
Er zijn veel oordelen in de ruimte tussen de elementen, ook van A vanuit het andere veld
Vanuit de begeleidersplek
In de eerste 20 minuten van de opstelling is er bij de begeleiders een niet-weten wat er zich aandient en wat zich wil ontvouwen in de opstelling. De begeleiders spreken het (ongemak van) niet-weten naar elkaar uit en vertrouwen erop dat het komt.
De begeleiders ronden de systemische analyse af door terug te keren naar de startvraag: wat heb jij welkom te heten, nu je deze opstelling ervaren hebt? Daarmee ronden we de Systemische Werkplaats Onderwijs af.
Begeleiders en verslaglegging
Corinne Jongeneelen en Sander Galjaard
26-4-2024